dr Karina Szafrańska
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych Pedagogium w Warszawie,
Poradnia  Psychologiczno- Pedagogiczna  "AD Verbum" 
Centrum Terapii Mowy i Dysleksji w Warszawie

Terapia osób jąkających się na turnusach psychoterapeutycznych

Jąkanie jest zaburzeniem mowy utrudniającym komunikację interpersonalną i tym samym wszystkie kontakty społeczne. Może stanowić przeszkodę w osiąganiu celów osobistych i zawodowych. Przy czym,  jest to zaburzenie mowy, w którym  niepłynność mówienia nie jest jedynym problemem  osoby jąkającej. Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne powinno zatem  być działaniem kompleksowym, polegającym na oddziaływaniach terapeutycznych psychologicznych i pedagogicznych, pomagających w rozwiązywaniu problemów osoby jąkającej się i  logopedycznych - czyli treningu płynnego mówienia. Proces diagnostyczny obejmuje ocenę niepłynności mówienia wraz z towarzyszącymi jej reakcjami indywidualnymi. Ma na celu  różnicowanie jąkania i innych rodzajów niepłynności mowy, określenie objawów jąkania, ustalenie poziomu logofobii i zaplanowanie skutecznych oddziaływań terapeutycznych. Diagnoza reakcji indywidualnych polega na obserwacji reakcji takich jak lęk, niepokój, niepewność (ale także reakcji pozytywnych: pewność siebie, poczucie własnej wartości), objawów wegetatywnych, tików czy współruchów. Dzięki opisie objawów, reakcji fizjologicznych i psychicznych osoby jąkającej się można wyjaśnić patomechanizm jąkania, będący wynikiem wzajemnego oddziaływania czynników fizjologicznych, psychologicznych i społecznych (Tarkowski Z., 2002, Jąkanie, PWN Warszawa).

Terapia logopedyczna  kojarzona jest zwykle z treningiem płynnego mówienia. Logopeda wybiera właściwą metodę terapii w zależności od  potrzeb i możliwości każdej osoby. W literaturze przedmiotu wymienia się metody terapii :  bezpośredniej,  pośredniej i kompleksowej. Do terapii bezpośredniej zalicza się  postępowanie służące redukcji  jąkania, oparte na technikach płynnego mówienia takich jak : mówienie rytmiczne, metoda cienia, metoda Echo, warunkowanie instrumentalne czy metoda van Ripera.

Do terapii pośredniej należy m.in. desensybilizacja, psychoanaliza, psychodrama i socjoterapia.

Metody kompleksowe łączą terapię stricte logopedyczną z metodami psychoterapeutycznymi.

Turnusy terapeutyczne

Od 8 lat wraz z dr Krzysztofem Szamburskim organizujemy turnusy terapeutyczne w Łebie w których mogą wziąć udział osoby jąkające się, z niepłynnością mowy,  osoby mówiące zbyt szybko, niewyraźnie, niedbale.

Zajęcia dla osób jąkających się odbywają się w czterech grupach wiekowych:

GRUPA I - 4-6 lat

GRUPA II 7-9 lat

GRUPA III - 10-15 lat

GRUPA IV - od 16 lat - osoby dorosłe

Uczestnicy turnusu grupy I, II i III (dzieci i młodzież) uczestniczą w terapii z opiekunem.

Zaletą wyjazdu z nami jest to, że zapraszamy nie tylko dzieci, ale również rodziców i rodzeństwo. W ten sposób stwarzając okazję do spędzenia niezapomnianych chwil rodzinom. Podczas turnusu zapewniamy zarówno profesjonalne zajęcia terapeutyczne, jak i miły odpoczynek nad Bałtykiem. Ośrodek położony jest zaledwie 350 metrów od morza i blisko centrum miasta, co sprzyja zarówno rekreacji, jak i popołudniowym wycieczkom. Na dwóch hektarach ogrodzonej i strzeżonej powierzchni ogrodu, wśród zieleni znajdują się: bezpieczny plac zabaw dla dzieci, kort tenisowy, boiska do piłki nożnej, siatkówki, siatkówki plażowej, koszykówki oraz miejsce na ognisko i grilla. Wszystkim uczestnikom proponujemy wycieczki krajoznawcze na przykład : na ruchome wydmy do Słowińskiego Parku Narodowego (rejs po jeziorze Łebsko, zwiedzanie wyrzutni rakiet) czy do latarni morskiej w Stilo. Podczas turnusu codziennie prowadzona jest animacja  sportowa i kulturalna.

Nasi specjaliści - terapeuci pod opieką doktora Krzysztofa Szamburskiego prowadzą zajęcia terapeutyczne, w których wykorzystują metody upłynnienia mowy, dzięki którym uczestnicy uczą się skutecznej komunikacji. Podczas turnusu odbywają się spotkania rodziców z psychologiem, które pomagają zrozumieć mechanizmy jąkania i uczą na co dzień wspierać dziecko.

Terapia jąkania

Autorem programu terapii jest doktor Krzysztof Szamburski, doktor nauk humanistycznych, psycholog i logopeda. Zagadnieniami patomechanizmu powstawania jąkania oraz jego terapii zajmuje się od kilkunastu lat. Jąkanie traktuje jako zaburzenie o podłożu emocjonalnym. Jest twórcą autorskiej metody terapii jąkania i pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Warszawskiego,  dyrektorem Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej TOP w Warszawie, autorem wielu artykułów w prasie i wydawnictwach specjalistycznych. Jako ekspert wielokrotnie prowadził szkolenia terapeutów w całej Polsce oraz grupy terapeutyczne osób jąkających się na turnusach rehabilitacyjnych.

Program turnusu to 60 godzin lekcyjnych terapii logopedycznej, pedagogicznej i psychologicznej, prowadzonej od poniedziałku do piątku od godziny 10.00 do 14.00 oraz  i  po południu 18.00- 19.00

W terapii grupowej dziecko bierze udział wraz z rodzicem. Opiekun uczestniczy w zajęciach terapeutycznych, co pozwoli mu na lepsze zrozumienie problematyki jąkania oraz pomoże zapewnić wsparcie i poczucie bezpieczeństwa dziecku zarówno podczas terapii, jak i w życiu codziennym.

PROGRAM TERAPII JĄKANIA:

1. Diagnoza zaburzeń komunikacji. Rozmowa z dzieckiem, rodzicem oraz  umowa dotycząca      planowanej terapii jąkania.

2. Ćwiczenia mające na celu poznanie się członków grupy (elementy ćwiczeń z Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne, metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz, elementy Terapii Integracji Sensorycznej i inne)

3. Przedstawienie uczestnikom terapii istoty problemów osób jąkających się

4. Dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb uczestnika.

Terapia uczy operowania oddechem i głosem podczas mowy, autoprezentacji, kształtowania kontaktów interpersonalnych. Terapeuci pomagają przezwyciężać stres podczas publicznych wypowiedzi. Celem zajęć jest poprawienie zrozumiałości mowy i zmniejszanie lęku przed mówieniem, uczenie skutecznych sposobów radzenia sobie  w warunkach stresu.

Terapia obejmuje :

• ćwiczenia nad poznaniem siebie i wzmacniające samoocenę,
• naukę sposobów radzenia sobie z jąkaniem: „pomocy ręki", rytmizacja, wykorzystanie ruchu, gestu, wyobraźni, elementy dramy,
• ćwiczenia praktyczne w terenie - w sytuacjach zbliżonych do rzeczywistych - używanie wyuczonych technik poprawiających płynność mówienia,
• aktywne włączanie rodziców/opiekunów dzieci do zajęć terapii jąkania.

Głównym celem oddziaływań terapeutycznych   jest  poprawienie płynności mowy, dzięki wykorzystaniu  następujących  metod :

· rytmizacja mówienia,

· zwolnienie tempa mowy,

· regulacja oddechu,

· kontrola napięcia mięśni podczas mówienia,

· wsparcie gestykulacyjne ,

· trening słuchowy,

· relaksacja,

· elementy dramy,

Podczas turnusu rehabilitacyjnego  wykorzystuje się następujące ćwiczenia:

a) ćwiczenia mające na celu poznanie swojego ciała, zmysłowego odbierania bodźców z otoczenia, nabywania nowych umiejętności oraz lepszego rozumienia własnych trudności w komunikacji,

b) ćwiczenia oddechowe, artykulacji i emisji głosu,

c) ćwiczenia z elementami relaksacji, wizualizacji i muzykoterapii oraz arteterapii,

d) drama w terapii jąkania- przygotowanie wystąpień publicznych, odpowiedzi przed grupą/klasą,

e) wykorzystanie rysunku w terapii jąkania,

f)  gry i zabawy.

Zdjęcie nr 1  ośrodek w Łebie

Turnus psychoterapeutyczny trwa dwa tygodnie i zwykle w sposób znaczący wpływa na poprawę funkcjonowania każdego  uczestnika. Wskazana jest jednak dalsza praca, w celu utrwalenia zdobytych umiejętności,  podczas  terapii logopedycznej po powrocie do domu.