11 grudnia 2012 roku Prezez Najwyższej Izby Kontroli zatwierdził raport pt.

"Kształcenie uczniów z niepełnosprawnościami
o specjalnych potrzebach edukacyjnych"

oryginał: http://www.nik.gov.pl/plik/id,4585,vp,5892.pdf

http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-ksztalceniu-uczniow-z-niepelnosprawnosciami.html

Celem kontroli była ocena organizacji kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz finansowania zadań w tym zakresie. Ocena dotyczyła w szczególności:

1. realizacji przez Ministra Edukacji Narodowej polityki oświatowej państwa w odniesieniu do kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami,
2. realizacji zadań dotyczących kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami przez organy prowadzące szkoły publiczne, w tym: szkoły integracyjne lub z oddziałami integracyjnymi, szkoły specjalne, kształcące na poziomie podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym, przestrzegania obowiązujących zasad organizacji nauczania i zapewnienia warunków kształcenia.

Kontrolą objęto 58 jednostek, w tym: Ministerstwo Edukacji Narodowej, 13 urzędów miast i trzy starostwa powiatowe oraz 40 szkół publicznych.

W ocenie NIK, resort edukacji podjął w skontrolowanym okresie działania zmierzające do usprawnienia kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w szczególności poprzez: wprowadzenie nowych regulacji prawnych dotyczących kształcenia specjalnego, realizację projektu systemowego „Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi" w ramach PO Kapitał Ludzki w latach 2010-2011, którego celem była poprawa jakości kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami, zapewnienie w podziale części oświatowej subwencji ogólnej środków na finansowanie kształcenia specjalnego oraz zapewnienie podręczników szkolnych uczniom niewidomym i słabowidzącym.

Przyjęty w Polsce system kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami w szkołach specjalnych (55 proc. uczniów) i w szkołach ogólnodostępnych (45 proc.) umożliwia ich rodzicom (opiekunom prawnym) wybór formy kształcenia specjalnego oraz pomoc specjalistyczną przy dokonywaniu tego wyboru. Na kształcenie uczniów z niepełnosprawnościami przeznaczane były corocznie środki publiczne w znacznej wysokości, tj. ponad 10 proc. części oświatowej subwencji ogólnej przy 2,6 proc. populacji tych uczniów w stosunku do uczniów ogółem.

Z kontroli NIK wynika, że warunki kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami w szkołach poprawiły się. Zwiększyła się liczba szkół ogólnodostępnych integracyjnych i z oddziałami integracyjnymi (o 4 proc.) oraz szkół specjalnych (o 3,5 proc.), przy jednoczesnym spadku liczby uczniów wszystkich typów szkół. Opinię tę zdają się potwierdzać wnioski z towarzyszącej kontroli ankiety przeprowadzonej wśród rodziców - 99 proc. z nich uznało, że ma wpływ na pracę szkoły, zaś 77 proc. stwierdziło, że pomoc, jaką dzieci uzyskują w szkole jest wystarczająca.

Mimo ogólnie pozytywnej opinii, NIK stwierdziła pewne nieprawidłowości, głównie po stronie organów prowadzących. Do najważniejszych należą:

• naruszeniu przepisów prawnych przez pięć organów prowadzących szkoły (31 proc.) przy zapewnianiu bezpłatnego dowozu i opieki oraz zwrotu kosztów przejazdu uczniów z niepełnosprawnościami w przypadkach, gdy dowożenie i opiekę zapewniają rodzice lub opiekunowie prawni;
• niezapewnieniu przez dziewięć organów prowadzących szkoły (56 proc.) właściwego nadzoru nad przestrzeganiem w szkołach obowiązujących przepisów prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pobytu uczniów i nauczycieli w szkołach;
• brak skutecznego nadzoru nad wprowadzanymi do SIO danymi (44 proc. skontrolowanych organów prowadzących).

Do najczęstszych nieprawidłowości pojawiających się na poziomie szkół NIK zaliczyła:

• nieprzestrzeganiu w pięciu szkołach integracyjnych lub z oddziałami integracyjnymi (28 proc. skontrolowanych szkół tego typu) wymaganej przepisami prawnymi ogólnej liczby uczniów w oddziale integracyjnym;
• niewywiązaniu się przez dyrektorów czterech szkół (10 proc.) z obowiązku rozpoznania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów z niepełnosprawnościami i niezaplanowaniu sposobów ich zaspokojenia;
• niewywiązaniu się przez dyrektorów ośmiu szkół (20 proc.) z obowiązku zapewnienia prawidłowej organizacji udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom z niepełnosprawnościami.

W celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości organy prowadzące szkoły powinny:

1. doposażyć szkoły w niezbędny sprzęt specjalistyczny i pomoce dydaktyczne;
2. zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki w szkołach (także poprzez usuwanie barier architektonicznych;
3. zapewnić rzetelną weryfikację danych o uczniach zamieszczanych w SIO;
4. rozważyć możliwość stworzenia na szczeblu organu prowadzącego szkoły systemu monitoringu edukacji uczniów z niepełnosprawnościami oraz losów absolwentów, celem dostosowania sieci szkół oraz zwiększenia aktywności społeczno-zawodowej osób z niepełnosprawnościami.

Dyrektorzy szkół powinni:

1. zapewnić przestrzeganie prawa w organizacji kształcenia i wychowania oraz opieki nad uczniami z niepełnosprawnościami, w tym m.in.: dostosować treść statutów szkół do wymogów zawartych w ramowych statutach publicznych szkół, przestrzegać ustalonego czasu trwania zajęć specjalistycznych i liczby uczniów w oddziale integracyjnym, rozpoznawać indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów z niepełnosprawnościami, sprawować nadzór pedagogiczny nad pracą nauczycieli w szkole, rzetelnie dokumentować przebieg nauczania oraz zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki korzystania z obiektów szkolnych;
2. zorganizować w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych doradztwo edukacyjno-zawodowe oraz określać sposób jego realizacji;
3. zapewnić profilaktyczną opiekę zdrowotną uczniom z niepełnosprawnościami oraz rzetelnie prowadzić dokumentację postępowania powypadkowego, a ponadto w sposób udokumentowany omawiać z pracownikami szkoły okoliczności oraz przyczyny wypadków i ustalać środki zapobiegawcze.

źródło: NIK